Instytut Systemów Informatycznych Wydziału Cybernetyki WAT - 30 lat innowacji i rozwoju
Instytut Systemów Informatycznych (ISI), jeden z trzech wchodzących w skład Wydziału Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej, od trzech dekad kształtuje przyszłość polskiej informatyki. Jego misja, oparta na synergii badań naukowych, dydaktyki oraz współpracy z sektorem wojskowym i cywilnym, przyczyniła się do wielu przełomowych osiągnięć. Jubileusz 30-lecia stanowi wyjątkową okazję do podsumowania historii instytutu, jego dorobku oraz perspektyw na przyszłość.
Historia i rozwój instytutu
Powstanie ISI w 1994 roku było wynikiem przekształcenia i konsolidacji istniejących na Wydziale Cybernetyki katedr związanych z badaniami operacyjnymi oraz programowaniem komputerów. Na początku działalności instytut tworzyły trzy zakłady: Programowania Komputerów, Projektowania Systemów Informatycznych oraz Informatycznych Systemów Wspomagania Decyzji, wspierane przez Laboratorium Systemów Informatycznych. Od 2011 roku w Instytutu wchodzi pięć zakładów: Inżynierii Oprogramowania, Inżynierii Systemów Informatycznych, Badań Operacyjnych i Wspomagania Decyzji, Informatycznych Systemów Zarządzania oraz Systemów Symulacyjnych i Wspomagania Dowodzenia.
Pierwsze lata działalności ISI były czasem budowania zaplecza badawczego oraz definiowania kluczowych kierunków rozwoju. Instytut postawił na zagadnienia związane z software'em systemów informatycznych (od systemów operacyjnych do złożonych, baz danych, modelowania funkcji i procesów po projektowanie aplikacji). Przełomowym momentem była realizacja projektu zbudowania systemu MIKROGRAF – informatycznego systemu zobrazowania sytuacji taktycznej na cyfrowej mapie, który stał się podwaliną przyszłej specjalizacji instytutu w dziedzinie symulacji bojowych.
Początkowe projekty ugruntowały pozycję ISI jako lidera w dziedzinie technologii informatycznych na potrzeby wojska i administracji państwowej. Wkrótce rozpoczęto prace nad kolejnymi systemami, m.in. NetMob – systemem symulujący efektywność mobilnych wojskowych sieci telekomunikacyjnych. To właśnie NetMob zapoczątkował rozwój badań nad symulacją pola walki.
Działalność dydaktyczna
Instytut od samego początku pełnił kluczową rolę w kształceniu specjalistów w dziedzinie informatyki, projektowania systemów oraz symulacji komputerowych. Programy nauczania opracowywane przez instytut uwzględniają najnowsze osiągnięcia technologiczne i naukowe, a zajęcia prowadzone są w nowocześnie wyposażonych laboratoriach.
Kadra naukowo-dydaktyczna Instytutu to głównie absolwenci WAT mający co najmniej stopień doktora nauk technicznych. Są to poszukiwani na rynku pracy specjaliści, zatrudniani niejednokrotnie dodatkowo w najważniejszych instytucjach publicznych i firmach prywatnych na stanowiskach związanych z projektowaniem i wdrażaniem systemów informatycznych.
Instytut Systemów Informatycznych profiluje część specjalności w ramach dwóch kierunków studiów realizowanych na Wydziale Cybernetyki. Na kierunku Informatyka Instytut odpowiada za cztery specjalności w ramach inżynierii systemów: systemy informatyczne, informatyczne systemy zarządzania, analiza danych oraz modelowanie i symulacja. Natomiast na kierunku Kryptologia i cyberbezpieczeństwo profiluje specjalność bezpieczeństwo informacyjne.
Absolwenci, którzy ukończyli specjalności profilowane przez ISI są przygotowani do pracy w sektorach wymagających zaawansowanej wiedzy technicznej – od systemów informatycznych dla wojska, przez administrację publiczną, po przemysł technologiczny i sektor finansowy. Dzięki zdobytym umiejętnościom analitycznym i projektowym, z powodzeniem realizują się zawodowo zarówno w kraju, jak i za granicą.
Osiągnięcia naukowe i badawcze
Od 2018 roku ISI prowadzi cztery specjalistyczne pracownie badawcze: Pracownia zobrazowania wielkoformatowego i symulacji rozszerzonych, Pracownia Informatycznych Systemów Symulacji Numerycznej w Systemach Wspomagania Decyzji oraz Diagnostyki Medycznej, Pracownia Informatycznych Systemów Wspomagania Decyzji oraz Pracownia Modelowania i Analizy Cyberprzestrzeni.
Kluczowymi obszarami badań Instytutu Systemów Informatycznych są symulatory i systemy wspomagania decyzji, komputerowe systemy wspomagania decyzji/dowodzenia, modele i metody wojny informacyjnej (InfoOps, CyberOps), sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe, inżynieria diagnostyki medycznej, projektowanie i wdrażanie systemów informatycznych oraz systemy zarządzania wiedzą i informacją.
Bez wątpienia Instytut może się poszczycić wieloma projektami, których wdrożenia istotnie przyczyniły się do wsparcia służb mundurowych i sektora publicznego. Wystarczy wspomnieć najważniejsze z ostatnich 15 lat: System Symulacyjnego Wspomagania Szkolenia Operacyjnego „Złocień” (miejsce wdrożenia: Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych w Warszawie); System raportowania danych o pacjentach i zasobach szpitali dla przypadków zachorowań na grypę i zachorowań grypopodobnych „SARNA” (miejsce wdrożenia: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa); Symulator Wariantów Działań Taktycznych SWD-T (miejsce wdrożenia: Wydział Zarządzania i Dowodzenia AON w Warszawie); Symulator stanowiska kierowcy wozu bojowego Państwowej Straży Pożarnej (miejsce wdrożenia: Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie); Symulator systemu kierowania ogniem wieży HITFIST-30P do symulatora SK-1 plutonu KTO ROSOMAK (miejsce wdrożenia: Akademia Wojsk Lądowych we Wrocławiu); Wirtualny system doskonalenia taktyki ochrony granicy państwowej oraz kontroli ruchu granicznego: Moduł symulatora wysokiej rozdzielczości i Moduł symulatora sztabowego (miejsce wdrożenia: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie).
Instytut współpracuje z wieloma uczelniami i ośrodkami badawczymi. Pracownicy naukowi uczestniczą w projektach badawczych i wdrożeniowych finansowanych przez NCBiR oraz przemysł, przyczyniając się do rozwoju technologii w dziedzinie modelowania, sztucznej inteligencji i systemów zarządzania. Instytut jest również wydawcą czasopisma „Computer Science and Mathematical Modelling”, które od 2015 roku publikuje prace z zakresu informatyki i badań operacyjnych. Pracownicy i studenci odnoszą sukcesy w międzynarodowych konkursach technologicznych, takich jak Microsoft Imagine Cup, HackYeah oraz konkursy NATO, zdobywają medale na prestiżowych wystawach wynalazków.
Najciekawsze projekty – symulacja działań bojowych
Historia ISI jest ściśle związana z rozwojem symulacji pola walki. Już w pierwszych latach działalności instytutu zrealizowano projekt NetMob, który pozwalał na modelowanie i analizę efektywności mobilnych sieci telekomunikacyjnych. Kolejnym krokiem było stworzenie interaktywnego systemu MSCombat, który umożliwiał zobrazowanie i badanie procesów zachodzących na polu walki. Projekt znalazł zastosowanie w strukturach MON, gdzie wspierał analizy taktyczne i procesy decyzyjne. Jego rozwinięciem był system „Opcja”, przeznaczony do modelowania zagrożeń militarnych. W ramach tego projektu zespół ISI opracował środowisko programowe, które zostało zainstalowane w jednym z departamentów Ministerstwa Obrony Narodowej. MSCombat dał Instytutowi podstawę do kształtowania swojej specjalizacji, lokując zespół badawczo-projektowy w gronie niekwestionowanych liderów wśród specjalistów symulacji komputerowej procesów na polu walki w Siłach Zbrojnych RP.
W tym momencie nie sposób nie wspomnieć, że specjaliści właśnie z tego Instytutu stworzyli aplikację i scenariusz gry wojennej na potrzeby NATO. Gra stanowiła punkt kulminacyjny wydarzenia Innovation Continuum 2024. Uczestnicy wzięli udział w symulacjach, które miały na celu nie tylko testowanie nowych technologii wojskowych, ale również badanie reakcji systemów obronnych w scenariuszach wymagających ścisłej współpracy międzynarodowej. Była zarówno ćwiczeniem teoretycznym, jak i praktycznym sprawdzeniem zdolności do szybkiego reagowania i współpracy w ramach NATO.
Rola instytutu w działalności wydziału
Instytut Systemów Informatycznych jest nie tylko jednostką badawczą, ale również centrum dydaktycznym, które przyciąga utalentowanych studentów oraz wybitnych naukowców. Dzięki współpracy z innymi instytucjami wojskowymi i cywilnymi, Instytut wspiera modernizację polskich sił zbrojnych i sektora prywatnego, dostarczając innowacyjne rozwiązania technologiczne.
Jednym z istotnych osiągnięć ISI było stworzenie sieci laboratoryjnej, która w latach 90. była pionierską instalacją w skali uczelni. Rozbudowa tej sieci na cały wydział i włączenie do niej akademików WAT stworzyło nowoczesne środowisko dydaktyczne, które do dziś wspiera studentów i pracowników w ich codziennej pracy.
Wyzwania i cele na przyszłość
Instytut Systemów Informatycznych nieustannie rozwija swoją działalność, dostosowując się do zmieniających się potrzeb technologicznych i badawczych. Przyszłość instytutu związana jest z dalszym rozwojem w takich dziedzinach jak sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo oraz informatyka kwantowa. W planach jest także intensyfikacja badań nad systemami wspomagania decyzji oraz rozproszonymi środowiskami symulacyjnymi.
ISI zamierza również zwiększyć swoją obecność na arenie międzynarodowej, nawiązując współpracę z czołowymi ośrodkami badawczymi na świecie. Dzięki temu instytut będzie mógł nie tylko kontynuować swoją misję kształcenia nowoczesnych specjalistów, ale także przyczyniać się do rozwoju globalnych technologii informacyjnych.
ISI zamierza również zwiększyć swoją obecność na arenie międzynarodowej, nawiązując współpracę z czołowymi ośrodkami badawczymi na świecie. Dzięki temu Instytut będzie mógł nie tylko kontynuować swoją misję kształcenia nowoczesnych specjalistów, ale także przyczyniać się do rozwoju globalnych technologii informacyjnych.
Tekst: dr hab. inż. Tadeusz Nowicki, prof. WAT, dyrektor Instytutu Systemów Informatycznych, Wydział Cybernetyki WAT
Fot. Alicja Szulc
Źródło: Głos Akademicki nr 4 (347)