Cyberbezpieczeństwo w praktyce – WCY podczas szóstej edycji „Trenuj z wojskiem”
14 czerwca Wydział Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej po raz szósty wziął udział w ogólnopolskim wydarzeniu „Trenuj z wojskiem”, organizowanym przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Na punkcie nauczania prowadzonym przez Wydział Cybernetyki uczestnicy mogli dowiedzieć się czym są Wojska Obrony Cyberprzestrzeni, jak wygląda ich codzienna służba, o możliwości współpracy w programach tj. Cyber Legion. Pokazano także, że cywile są istotnym zasobem w budowaniu bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni stosując odpowiedzialne zachowania tj. cyberhigienę czy weryfikację informacji wzmacniające naszą narodową odporność.
„Trenuj z wojskiem” to cykl praktycznych, dobrowolnych i bezpłatnych szkoleń wojskowych, dzięki którym uczestnicy (w 6. edycji na terenie WAT wzięło udział 136 osób) mogą z bliska zobaczyć, czym zajmuje się Wojsko Polskie. Na punkcie nauczania WCY prowadzonym przez dr. inż. Pawła Moszczyńskiego przekazano uczestnikom szereg informacji o codziennej pracy Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni. Szczególnie, że 14 czerwca to święto Dowództwa Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni czyli okazja, aby przypomnieć o jego kluczowej roli w wzmacnianiu potencjału Sił Zbrojnych RP. Podczas prezentacji Wydziału Cybernetyki nacisk położono na omówienie roli operacji w domenie cyberprzestrzeni i domenie kognitywnej w światowych konfliktach zbrojnych. Na punkcie nauczania obecny był także kpr. pchor. Antoni Przeperski, który odpowiadał za prezentację okularów VR.
Nowoczesna armia w nowej domenie
Wojska Obrony Cyberprzestrzeni, są nową, dynamicznie rozwijającą się formacją, działającą w piątej domenie operacyjnej obok działań lądowych, morskich, powietrznych i kosmicznych. Ich główne zadania koncentrują się na trzech obszarach: IT, cyberbezpieczeństwie i kryptologii, które dzielą się na wyspecjalizowane zespoły w zależności od charakteru zadań. Zespół WOC to dziś wysoko wykwalifikowani operatorzy i analitycy, którzy 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu czuwają nad bezpieczeństwem teleinformatycznej infrastruktury Sił Zbrojnych RP.
Drony, SI i systemy wieloagentowe – broń XXI wieku
Obecnie trwa budowa czwartego strategicznego filaru WOC, czyli Centrum Implementacji Sztucznej Inteligencji, które ma wspierać działania operacyjne z wykorzystaniem AI. Rozwój tej dziedziny to odpowiedź na zmieniające się realia współczesnych zagrożeń i technologii, takich jak sterowane autonomicznie drony czy zautomatyzowane systemy zarządzania walką.
„Wojna w Ukrainie to spektakularny rozwój technologii dronów. Drony dostarczają dane, precyzyjnie niszczą wskazane cele, a także zwalczają inne drony. Ostatnio obserwujemy jak dzięki sztucznej inteligencji drony działają w coraz szerszym spektrum autonomii wracając do operatora po utracie łączności, koordynując pozycję w roju czy dobierając odpowiednią trajektorię lotu do przechwycenia celu. Trend rozwoju AI w tym obszarze jest taki, aby dron samodzielnie lokalizował i eliminował cel".
– podkreślał dr inż. Paweł Moszczyński.
Współczesna technika pozwala na tworzenie złożonych systemów działających na rzecz sił zbrojnych, które dzięki komponentom wykorzystującym sztuczną inteligencje wykonują zróżnicowane zadania tj.: analiza danych, wykrywanie zagrożeń w czasie rzeczywistym, a także wspomaganie żołnierzy w podejmowaniu decyzji zwiększając szybkość i skuteczność reakcji.
„W dzisiejszych czasach coraz istotniejszą rolę odgrywa sztuczna inteligencja. Widzimy to na rynku cywilnym, gdzie np. w obszarze IT junior deweloperów coraz częściej zastępują agenci AI. Przy czym sztuczna inteligencja to technologia podwójnego zastosowania i może wspierać siły zbrojne w realizacji szeregu zadań. Przykład? Ukraińcy stworzyli system wykrywający nadlatujące drony, zbierający i analizujący dźwięki z olbrzymiej liczby mikrofonów rozmieszczonych wzdłuż frontu. Rozwiązanie znane z II wojny światowej, zmodernizowane i zintegrowane z nowoczesnym AI wróciło w pełni funkcjonalne skutecznie wspierając zwalczanie nadlatujących dronów”.
- mówił wykładowca. Dzisiejszy szybki rozwój sztucznej inteligencji to m. in. systemy wieloagentowe, w których poszczególni „agenci AI” realizują różne zadania: analizę danych, wykrywanie zagrożeń, podejmowanie decyzji w czasie rzeczywistym. To przyszłość współczesnego pola walki, na którym zautomatyzowane, adaptacyjne systemy, działające szybciej niż człowiek i potrafiące radzić sobie w dynamicznym środowisku konfliktowym zmultiplikują potencjał militarny. Za kilka lat bez sztucznej inteligencji żadna armia nie będzie w stanie stawić czoła nowoczesnemu przeciwnikowi, a polska nowa jednostka Centrum Implementacji Sztucznej Inteligencji jest trzecią na świecie o takim charakterze.
Cyberhigiena i odporność w domenie kognitywnej – bezpieczeństwo zaczyna się od nas
Dr inż. Paweł Moszczyński przypomniał podczas wydarzenia, że nasze wspólne bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni to nie tylko zadanie wojska, ale odpowiedzialność wszystkich obywateli.
„Nie powinniśmy dopuszczać do sytuacji, w której z tego samego telefonu logujemy się do konta bankowego i pozwalamy dzieciom pobierać gry z nieznanych źródeł. To prosta droga do wycieku danych i zainfekowania urządzenia. Dlatego warto pamiętać o pobieraniu aplikacji wyłącznie z zaufanych witryn i dbaniu o podstawową cyberhigienę”.
– mówił. Budując swego rodzaju narodową odporność poprzez świadome i odpowiedzialne zachowania utrudniamy naszym adwersarzom działanie tj. na przykład zbieranie informacji, sterowanie źle zabezpieczonymi urządzeniami, czy penetrowanie i paraliżowanie naszych systemów teleinformatycznych. Oprócz cyberhigieny, kolejnym ważnym elementem jest odporność w przestrzeni kognitywnej. Siły Zbrojne RP dostrzegają zorganizowane działania naszych przeciwników w tzw. domenie kognitywnej, która dotyczy wpływu informacji i przekazu na sposób myślenia i postrzegania rzeczywistości. Choć to obszar nowy, już dziś wiadomo, że jego znaczenie będzie rosło szczególnie w sytuacjach kryzysowych, gdy informacja staje się równie istotna jak technologia. Z tego względu również tutaj jest niezbędne uświadamianie wszystkich obywateli, aby rozważnie przyjmowali informację, weryfikując ją i jej źródło.
Technologie podwójnego zastosowania
Na koniec nakreślone zostały różne formy współpracy z Cyber Wojskiem, oferowane m. in. przez Cyber Legion. W ewentualnym konflikcie cywilni specjaliści będą szybko w stanie wzmocnić potencjał WOC dlatego warto ich zidentyfikować i werbować m. in. w ramach inicjatywy Cyber Legion. Wielu uczestników było zainteresowanych taką formą współpracy i prosili o szczegółowe informacje. To forma zaangażowania dla osób, które mają kompetencje techniczne, ale nie pełnią zawodowej służby wojskowej. Także tzw. rezerwa dla WOC może być aktywowana w sytuacjach nadzwyczajnych, co pokazuje, że współczesne bezpieczeństwo to sprawa całego społeczeństwa.
Nowoczesność zamiast schematów
Współczesna armia nie przypomina już tej sprzed kilkunastu lat. Zmieniła się struktura, technologia, sposób działania i podejście do ról w wojsku. Niegdyś kontrowersyjne, dziś naturalne, takie zmiany przeszła np. obecność kobiet w zawodach związanych z technologią wojskową. Dziś nikogo nie dziwi, że kobieta-żołnierz może z powodzeniem pilotować drony czy zarządzać systemem informatycznym.
Jak podkreślają przedstawiciele WCY na współczesnym polu walki nie chodzi już tylko o sprzęt i siłę fizyczną. Liczy się elastyczność, wiedza, szybkość reakcji i umiejętność działania w cyfrowym świecie.
Przyszłość obronności – wspólne wyzwanie
Udział WCY w wydarzeniu „Trenuj z wojskiem” pokazuje, że edukacja i otwartość na nowe technologie to nieodłączna część nowoczesnego podejścia do bezpieczeństwa. To także dowód na to, że każdy niezależnie od zawodu może mieć realny wpływ na wspólne bezpieczeństwo. Cyberprzestrzeń to dziś nieodłączny element naszego życia i właśnie dlatego warto ją rozumieć, chronić i rozwijać.
Wojskowa Akademia Techniczna, podobnie jak inne ośrodki naukowe, prowadzi intensywne badania w zakresie sztucznej inteligencji, w tym nad modelami wieloagentowymi, takimi jak AIDA czy symulacje gier wojennych. Jak podkreśla płk dr inż. Rafał Kasprzyk, zastępca dziekana Wydziału Cybernetyki WAT, młodzi ludzie w Polsce, którzy interesują się tworzeniem i analizą AI, mają przed sobą obiecujące możliwości rozwoju. Osoby, które potrafią sprostać wymaganiom intelektualnym, takim jak zaawansowana matematyka, statystyka czy teoria prawdopodobieństwa, mogą liczyć na stabilne i dobrze płatne zatrudnienie.
„Jeśli ktoś chce rozwijać swoje umiejętności w obszarze sztucznej inteligencji i pracować w wojsku, to powinien przyjść na studia wojskowe. Tym bardziej, że teraz, w ramach Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni, powstaje Centrum Implementacji Sztucznej Inteligencji (CISI), gdzie nasi absolwenci będą trafiali. A jeśli ktoś jest zainteresowany sztuczną inteligencją i chce pracować w korporacji czy w instytucjach państwowych, to powinien przyjść na studia cywilne”.
– mówi pułkownik. Jak podkreślił, absolwenci Wydziału Cybernetyki WAT dobrze zarabiają i mają szansę realizować projekty, łączące pracę w laboratorium i wdrożenia.
Tekst: Magdalena Moszczyńska
Fot. WCY
