Podziękowania dla prof. Andrzeja Chojnackiego za 16 lat kształtowania przyszłości doktorantów
20 listopada 2024 r. odbyła się uroczystość wręczenia pamiątkowego ryngrafu i listu gratulacyjnego Panu dr. hab. inż. Andrzejowi Chojnackiemu, prof. WAT, za pełnienie funkcji kierownika Studiów Doktoranckich Wydziału Cybernetyki w dyscyplinie naukowej informatyka, oraz za szczególne zaangażowanie na rzecz Wydziału Cybernetyki WAT. Dzięki wsparciu Profesora Chojnackiego studia doktoranckie na Wydziale Cybernetyki były miejscem, w którym kształcenie na najwyższym poziomie spotykało się z innowacyjnością i zaangażowaniem.
Podczas Kolegium Dziekańskiego Wydziału Cybernetyki dziekan prof. Zbigniew Tarapata wręczył dr. hab. inż. prof. WAT Andrzejowi Chojnackiemu pismo oraz pamiątkowy ryngraf z podziękowaniami za pełnienie funkcji kierownika Studiów Doktoranckich Wydziału Cybernetyki w dyscyplinie naukowej informatyka, oraz za szczególne zaangażowanie na rzecz Wydziału Cybernetyki WAT.
Od rekrutacji do promocji – przebieg studiów doktoranckich w liczbach
Profesor Andrzej Chojnacki objął funkcję kierownika studiów doktoranckich 5 stycznia 2009 roku na podstawie decyzji rektora WAT podjętej na wniosek Rady Wydziału Cybernetyki, i pełnił ją do 30 września 2024 roku, gdy zgodnie z ustawami studia te przestały być prowadzone. Rekrutacja na czteroletnie studia doktoranckie trwała do 2018 roku, a doktoranci ostatniego rocznika mieli przedłużone studia o dwa lata. Łącznie na studia przyjęto 238 osób, z czego 197 studia ukończyło. Około 50% doktorantów uzyskało stopień naukowy doktora nauk technicznych w trakcie trwania studiów lub niedługo po ich ukończeniu. Początkowo studia były prowadzone zarówno w trybie stacjonarnym, jak i niestacjonarnym, a od 2015 roku rekrutacja była prowadzona wyłącznie na studia stacjonarne. Na studia zgłaszali się absolwenci nie tylko Wydziału Cybernetyki, ale również Politechniki Warszawskiej, Politechniki Wrocławskiej, Politechniki Poznańskiej, Uniwersytetu Warszawskiego, Szkoły Głównej Handlowej i wielu innych uczelni. W gronie doktorantów znaleźli się obywatele Arabii Saudyjskiej, Wietnamu oraz Algierii.
Mentor i doradca – rola promotora w rozwoju naukowca
Doktoranci na pierwszym roku studiów wybierali swoich opiekunów naukowych, a od 2015 roku mogli wybierać również opiekunów pomocniczych. Dla zapewnienia właściwej współpracy doktorantów z ich opiekunami naukowymi przyjęto, że opiekun naukowy nie może opiekować się więcej niż dwoma doktorantami na każdym roku oraz łącznie nie więcej niż pięcioma. Zapewniało to wysoką skuteczność studiów doktoranckich. Przyjęto, że opiekunami naukowymi mogą być uprawnione osoby spoza WAT, za zgodą Rady Wydziału Cybernetyki. Wynikało to z założenia, że badania naukowe powinny łączyć różne środowiska oraz umożliwiać wymianę osiągnięć. Takich opiekunów spoza WAT było trzech. Potencjalni opiekunowie naukowi z Wydziału Cybernetyki byli zobowiązani do corocznego przedstawiania propozycji tematów projektów badawczych. Zdecydowanie najwięcej propozycji przedstawiali nauczyciele akademiccy z Instytutu Systemów Informatycznych.
Obowiązkowe i fakultatywne – krok po kroku ku wiedzy
Plany i programy studiów doktoranckich obejmowały ponad 600 godzin zajęć dydaktycznych. Powstawały one w wyniku przedstawiania ofert przez wszystkich nauczycieli akademickich wydziału ze stopniem naukowym doktora habilitowanego oraz aktualnym dorobkiem naukowym z dyscypliny naukowej „informatyka”. Po przeprowadzeniu ankietyzacji wśród wszystkich doktorantów oferowane przedmioty podzielono na grupę zajęć obowiązkowych oraz fakultatywnych. W ostatnim planie studiów każdy doktorant wybierał dla siebie 11 przedmiotów spośród aż 35 proponowanych. Zajęcia z przedmiotów fakultatywnych planowane były z trzyletnim wyprzedzeniem, co pozwalało doktorantom i ich opiekunom naukowym ustalenie zakresu wiedzy zdobywanej przez doktorantów w trakcie całych studiów doktoranckich oraz wczesne przygotowanie się wykładowców do planowanych zajęć. Taki system gwarantował to, że zajęcia były prowadzone w grupach co najmniej pięcioosobowych.
Sztuka przekazywania wiedzy fundamentem dydaktyki
Jednym z celów studiów doktoranckich, wynikających z przepisów prawa, było przygotowanie doktorantów do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego. W planach i programach studiów znajdowały się praktyki zawodowe z tym związane, w tym obowiązek prowadzenia zajęć dydaktycznych lub uczestniczenia w nich. Doktoranci odbywali praktyki zawodowe w instytutach wydziałowych wyznaczonych przez kierownika studiów doktoranckich. Z tych instytutów pochodzili opiekunowie naukowi doktorantów. Łącznie w Instytucie Systemów Informatycznych praktyki odbywało 67% wszystkich doktorantów, w Instytucie Teleinformatyki i Automatyki (późniejszym Instytucie Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa) 25%, a w Instytucie Matematyki i Kryptologii 8%. Kilku doktorantów po zakończeniu studiów zasiliło szeregi nauczycieli akademickich tych instytutów.
Publikacje, konferencje, konkursy – różnorodne osiągnięcia doktorantów
Prawie wszyscy doktoranci prezentowali swoje osiągnięcie na konferencjach krajowych i zagranicznych oraz zewnętrznych seminariach naukowych. Uczestnictwo w nich było, na mocy decyzji dziekana Wydziału Cybernetyki, finansowane przez wydział. Skutkowało to wieloma publikacjami naukowymi doktorantów, corocznie w liczbie ponad 20. Szczególnym środowiskiem prezentowania swoich osiągnięć był coroczny konkurs Forum Młodych Mistrzów organizowany przez Radę Programową Forum Teleinformatyki. Doktoranci uzyskiwali tam między innymi wyróżnienia kilku ministrów oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
Poziom Studiów Doktoranckich Wydziału Cybernetyki w dyscyplinie naukowej informatyka w 2016 roku wysoko oceniło Prezydium Polskiej Komisji Akredytacyjnej uznając jakość kształcenia na tych studiach jako wyróżniającą. Był to do 2016 roku jedyny przypadek w Polsce wystawienia takiej oceny studiom doktoranckim w dziedzinie nauk technicznych. Prowadzenie studiów doktoranckich przyczyniło się w Wydziale Cybernetyki do podejmowania i rozwijania nowych kierunków badawczych, do wielu nowych osiągnięć naukowych i wdrożeniowych oraz do rozwoju naszej kadry nauczycieli akademickich.
Podsumowanie niemalże dwóch dekad studiów doktoranckich
Studia doktoranckie w dyscyplinie informatyka na Wydziale Cybernetyki WAT przez lata stanowiły istotny element kształcenia i rozwoju młodych naukowców. Wysoka liczba absolwentów, znaczące osiągnięcia naukowe oraz wyróżnienia zdobywane przez doktorantów świadczą o jakości tego programu. Choć studia doktoranckie w tej formie zakończyły się w 2024 roku, ich dorobek i wypracowane standardy pozostają ważną częścią historii Wydziału Cybernetyki i jego wkładu w rozwój nauk technicznych w Polsce.
Oprac. Magdalena Moszczyńska
