XXX-lecie Instytutu Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa WAT
Trzy dekady działalności Instytutu Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa Wydziału Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej to doskonała okazja do podsumowania dotychczasowych osiągnięć jednostki, która w ciągu ostatnich 30 lat nie tylko rozwijała dydaktykę, ale również odnosiła liczne sukcesy w zakresie badań naukowych, współpracy międzynarodowej oraz opracowywania nowych technologii na potrzeby resortu obrony narodowej oraz sektora publicznego i prywatnego.
Historia ITC sięga 1994 roku, w którym to jednostka zaczęła funkcjonować jako Instytut Automatyki i Robotyki, a od 2003 roku jako Instytut Teleinformatyki i Automatyki. Powstała z połączenia dwóch katedr: Katedry Budowy i Eksploatacji Systemów Komputerowych oraz Katedry Cybernetyki Technicznej.
Od katedry do instytutu
Korzenie tych jednostek sięgają 1968 roku, co oznacza, że ich początki pokrywają się z utworzeniem Wydziału Cybernetyki. Przez lata Katedry były miejscem pracy wielu znakomitych naukowców i badaczy. W ciągu kolejnych lat poszerzały swoją działalność o nowe obszary wiedzy, a w szczególności o zagadnienia związane z automatyką, teleinformatyką oraz cybernetyką techniczną. Z kolei, w ramach swojej działalności, Instytut Teleinformatyki i Automatyki współtworzył nowoczesne kierunki badań naukowych i dydaktyki w obszarach teleinformatyki, automatyki oraz systemów komputerowych. Inicjatorem zmian było uruchomienie w 2001 roku jednej z pierwszych w Polsce Akademii Cisco. W 2019 roku, od kiedy Instytut zmienił nazwę na Instytut Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa, działalność jednostki koncentruje się na najbardziej aktualnych wyzwaniach technologicznych związanych z cyberbezpieczeństwem, inteligentnymi systemami maszynowymi, systemami komputerowymi oraz nauczaniem i prowadzeniem badań w obszarze: budowy, eksploatacji i bezpieczeństwa sieci teleinformatycznych, programowania i konstrukcji systemów komputerowych, wytwarzania oprogramowania dla systemów wbudowanych, mobilnych i Internetu Rzeczy, a także szeroko rozumianej automatyki, biometrii i przetwarzania sygnałów cyfrowych. Aktualnie infrastruktura badawcza ITC obejmuje trzy zakłady: Zakład Bezpieczeństwa Teleinformatycznego, Zakład Inteligentnych Systemów Maszynowych i Zakład Systemów Komputerowych oraz Laboratorium Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa.
Współpraca z gigantami branży
Instytut Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa zajmuje się edukacją na różnych poziomach: licealnym, inżynierskim, magisterskim, doktoranckim, a także, przy współpracy z instytutami: Systemów Informatycznych oraz Matematyki i Kryptologii, prowadzi studia podyplomowe, w tym studia podyplomowe MBA pn. Zarządzanie cyberbezpieczeństwem. ITC wspólnie z Wydziałem Elektroniki prowadzi również studia podyplomowe Organizacja i eksploatacja systemów informacyjnych oraz realizuje kursy doszkalające dla wojska z obszaru teleinformatyki. W ramach programu studiów na kierunkach informatyka oraz kryptologia i cyberbezpieczeństwo prowadzone są przedmioty podstawowe z zakresu informatyki technicznej i telekomunikacji, takie jak: architektura komputerów, systemy operacyjne, sieci komputerowe, routing w sieciach komputerowych, podstawy zabezpieczeń sieci, technologie projektowania systemów teleinformatycznych, telefonia IP, sieciowe systemy operacyjne, podstawy przetwarzania rozproszonego, systemy dialogowe, JavaEE Technologies, podstawy aplikacji internetowych oraz kompresja danych multimedialnych. Na kierunku informatyka Instytut Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa oferuje studentom specjalności: bezpieczeństwo systemów teleinformatycznych, sieci teleinformatyczne, internetowe technologie multimedialne, mobilne systemy komputerowe oraz cyberobronę na kierunku kryptologia i cyberbezpieczeństwo. Instytut aktywnie współpracuje również z międzynarodowymi liderami technologicznymi, takimi jak Cisco, RedHat, Microsoft, Palo Alto, Samsung, Fortinet, oferując swoim studentom możliwość uczestnictwa w programach edukacyjnych i certyfikacyjnych tych firm. W zakresie infrastruktury dydaktycznej Instytut dysponuje nowoczesnymi pracowniami laboratoryjnymi wchodzącymi w skład Laboratorium Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa. Baza laboratoryjna stanowi podstawę do prowadzenia zajęć praktycznych oraz realizacji projektów badawczo-dydaktycznych. Studenci wojskowi, którzy kończą studia pod opieką pracowników ITC, niemalże w 100% zasilają struktury Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni, gdzie jako eksperci opracowują nowoczesne metody wykrywania incydentów w cyberprzestrzeni, projektują rozwiązania do ochrony i zabezpieczenia informacji, rozwijają też własne metody i urządzenia kryptograficzne. Cywilni studenci ITC mają z kolei szerokie możliwości zatrudnienia zarówno w sektorze publicznym (administracja rządowa i samorządowa – w tym Ministerstwo Cyfryzacji, NASK, CERT Polska, UODO), jak i prywatnym (firmy IT i telekomunikacyjne – w tym Cisco, IBM, Google, Microsoft, Orange, T-Mobile, także banki i instytucje finansowe – np. PKO BP, ING, Santander oraz firmy zajmujące się bezpieczeństwem IT – m.in. Fortinet, Palo Alto Networks).
Nauka, badania i nowoczesne technologie
Instytut Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa nie tylko prowadzi działalność dydaktyczną, ale także aktywnie angażuje się w badania naukowe. Jego pracownicy biorą udział w wielu międzynarodowych konferencjach naukowych, takich jak: IEEE 7th World Forum on Internet of Things (WF-IoT), International Conference on Military Communications and Information Systems (ICMCIS), International Command and Control Research and Technology Symposium, Conference on Computer Science and Intelligence Systems FedCSIS, prezentując wyniki swoich badań oraz zdobywając liczne wyróżnienia. Osiągnięcia Instytutu obejmują szeroki wachlarz zagadnień, od cyberbezpieczeństwa po sztuczną inteligencję, analizę danych oraz projektowanie nowoczesnych systemów informacyjnych. Studenci ITC zdobywają wyróżnienia i nagrody w międzynarodowych zawodach, takich jak STEM CTF: Cyber Challenge czy SECCON CTF. Nauczyciele ITC aktywnie uczestniczą w pracach grup roboczych panelu NATO STO: IST-147 Research Task Group on Military Applications of the Internet of Things; IST-176 Federatred Interoperability of Military C2 and IoT Systems; IST-223 Exploiting IoT and other Non-traditional Information Sources for Command and Control and Decision Making. ITC wydaje czasopismo „Przegląd Teleinformatyczny”, które pod tym tytułem funkcjonuje od 2013 roku i stanowi kontynuację czasopisma „Biuletyn” Instytutu Automatyki i Robotyki WAT, wydawanego od 1995 roku. Główny obszar zainteresowania czasopisma to dziedzina nauk inżynieryjnotechnicznych. W „Przeglądzie Teleinformatycznym” publikowane są oryginalne artykuły z dyscyplin informatyka techniczna i telekomunikacja oraz automatyka, elektronika i robotyka oraz pokrewnych np. informatyka w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych. Instytut realizuje liczne prace badawcze finansowane ze środków krajowych i międzynarodowych, w tym projekty współfinansowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Wśród projektów realizowanych w ostatnich latach znalazły się: projekt badawczy RÓJ (niejawny – zakończony) oraz projekt badawczy DUSK (niejawny – w trakcie realizacji).
Pasja i sukcesy
Ważnym elementem działalności Instytutu jest również działalność studenckiego ruchu naukowego. W 2016 roku powstało fot. źródło: YouTube WAT Koło Naukowe Cyber Security, które zrzesza studentów pasjonujących się tematyką cyberbezpieczeństwa. W 2023 roku Koło Cyber Security zorganizowało po raz pierwszy w WAT zawody Capture the Flag, w których wzięło udział 27 osób. Uczestnicy mieli okazję zmierzyć się z zadaniami z zakresu programowania, inżynierii wstecznej, analizy podatności, informatyki śledczej i wielu innych obszarów. Dzięki takim inicjatywom jak Ogólnopolska Konferencja Studencka Naukowa Student Cybernetics Symposium studenci ITC mają okazję rozwijać swoje umiejętności praktyczne i zdobywać doświadczenie w realnych warunkach, które są niezbędne w branży cyberbezpieczeństwa. Co roku, studenci ITC biorą także udział w kolejnych edycjach Ogólnopolskiego, Międzyuczelnianego Konkursu Młodych Mistrzów, wygrywając najwyższe nagrody i wyróżnienia. Z kolei pracownicy Instytutu uczestniczą m.in. w największych ćwiczeniach NATO Locked Shields, które mają na celu przetestowanie i doskonalenie umiejętności obrony przed cyberatakami. Warto dodać, że podczas LS’24 polsko-fińska drużyna stanęła na podium, co świadczy o bardzo dobrym przygotowaniu i doświadczeniu polskiego zespołu w dziedzinie cyberbezpieczeństwa. Na uwagę zasługują również międzynarodowe ćwiczenia CWIX, organizowane co roku przez Dowództwo Naczelnego Sojuszniczego Dowódcy Transformacji, Norfolk, USA. Ćwiczenie CWIX jest ważnym elementem procesu osiągania zdolności do kierowania i dowodzenia w NATO oraz resorcie obrony narodowej.
Rola Instytutu w działalności Wydziału Cybernetyki
Przez trzy dekady Instytut Teleinformatyki i Cyberbezpieczeństwa łączył działalność naukową, dydaktyczną i badawczo-rozwojową w obszarach teleinformatyki i cyberbezpieczeństwa. Jego głównym zadaniem było i jest kształcenie przyszłych specjalistów oraz prowadzenie innowacyjnych badań nad nowoczesnymi technologiami związanymi z ochroną systemów informatycznych, bezpieczeństwem danych oraz zaawansowanymi rozwiązaniami sieciowymi. Od początku swego istnienia Instytut aktywnie współpracuje z sektorem wojskowym, publicznym i prywatnym, dostosowując programy nauczania do dynamicznie zmieniających się wyzwań w świecie IT i cyberbezpieczeństwa.
Tekst: Tomasz Malinowski, Głos Akademicki 3 (346) marzec 2025
Fot. Alicja Szulc